Metoda PNF

Terapia PNF, czyli proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu (ang. proprioceptive neuromuscular facilitation), to metoda kompleksowej kinezyterapii stworzona w 1946 roku w Kalifornii przez neurologa dr. Hermana Kabata i fizjoterapeutkę Maggie Knott. Opiera się na neurofizjologicznych zasadach wykonywania czynności ruchowych i ich rozwoju w trakcie życia człowieka.

Jest wykorzystywana do odzyskiwania utraconych lub kształtowania zaburzonych umiejętności ruchowych. Uwzględnia odczuwanie własnego ruchu (propriocepcję) oraz skupia się na ułatwianiu ruchu zgodnego z fizjologicznymi sposobami wykonywania jak najbardziej skutecznej czynnościowo aktywności ruchowej.

Terapia PNF jest stosowana w leczeniu i rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami w obrębie układu kostno-stawowego, mięśniowego i nerwowego, w szczególności po udarach mózgu, urazach czaszkowo-mózgowych, urazach rdzenia kręgowego; z chorobą Parkinsona, stwardnieniem rozsianym, stwardnieniem zanikowym bocznym, chorobami móżdżku, polineuropatiami, dystrofiami mięśniowymi; skoliozami; po operacjach wszczepienia endoprotezy biodra lub kolana, rekonstrukcji więzadeł stawu kolanowego, po złamaniach kości; z zaburzeniami oddychania, połykania.

Terapia PNF wykorzystuje działanie receptorów, które umożliwiają znaczne przyspieszenie reakcji zwrotnej pochodzącej z układu nerwowego. W terapii wg koncepcji PNF następuje proces uczenia ruchu, rozumiany zarówno jako odtwarzanie utraconej funkcji ruchowej, jak i wielozmysłowe bodźcowanie, polegające na sumowaniu z bodźcami proprioceptywnymi różnego rodzaju pobudzeń ze środowiska zewnętrznego, takich jak bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe, bodźce oddziałujące na kontrolę równowagi.

Zgodnie z filozofią metody PNF, cała terapia ma być zarówno funkcjonalna, czyli zgodna z potrzebami funkcjonalnymi zgłaszanymi przez pacjenta, ale i bezbolesna. Nauka prawidłowych wzorców ruchowych, oraz odtwarzanie tych utraconych, nie powinno wiązać się u pacjenta z żadnym dyskomfortem czy bólem. Jednakże ćwiczenia mogą powodować chwilowy dyskomfort. Ważne jest, aby pacjent komunikował się z fizjoterapeutą w trakcie sesji, aby terapeuta mógł dostosować ćwiczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Metoda PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) jest dedykowana dla osób z różnymi problemami i schorzeniami układu nerwowo-mięśniowego.

Oto niektóre grupy pacjentów, dla których metoda PNF może być szczególnie korzystna:

- po udarach mózgu, urazach rdzenia kręgowego i urazach czaszkowo-mózgowych,
- po endoprotezoplastyce stawu kolanowego i stawu biodrowego,
- po złamaniach kości i operacjach rekonstrukcji więzadeł krzyżowych,
- ze zdiagnozowanymi zaburzeniami połykania i oddychania,
- po przebytych urazach kości, stawów oraz tkanek miękkich,
- po zabiegach wszczepienia endoprotez oraz amputacjach,
- Sportowcy, którzy chcą poprawić swoją wydajność i zapobiegać kontuzjom,

Terapia PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) ma wiele zalet, które przyczyniają się do jej skuteczności w rehabilitacji. Oto niektóre z nich:

- terapia PNF stymuluje wiele zmysłów, takich jak słuch, dotyk, wzrok i czucie głębokie,
- terapia PNF pomaga poprawić koordynację i równowagę, co jest szczególnie ważne dla osób z zaburzeniami neurologicznymi,
- terapia PNF pomaga zwiększyć zakres ruchu, co jest korzystne dla osób z ograniczoną mobilnością,
- terapia PNF pomaga normalizować napięcie mięśniowe, co jest korzystne dla osób z zaburzeniami mięśniowymi,
- terapia PNF pomaga zwiększyć siłę i wytrzymałość mięśniową, co jest korzystne dla osób z osłabieniem mięśni,
- terapia PNF charakteryzuje się holistycznym podejściem do pacjenta, co oznacza, że terapeuta bierze pod uwagę całość stanu zdrowia pacjenta, a nie tylko konkretny problem,
- terapia PNF jest prowadzona bezbólowo, co jest korzystne dla pacjenta,
- terapia PNF uczy prawidłowych wzorców ruchowych, co zapobiega utrwalaniu tych o charakterze patologicznym,
- w terapii PNF pacjent jest traktowany jako partner w terapii, co oznacza, że ma duży wkład w określenie celu, zakresu i granic terapii
- w trakcie terapii wykorzystuje się naturalne ruchy, które przebiegają trójpłaszczyznowo i przypominają codzienne czynności.

Terapia PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) jest ogólnie uważana za bezpieczną i skuteczną metodę rehabilitacji, ale jak każda metoda, ma pewne wady:

- terapeuci muszą przejść specjalistyczne szkolenie, aby prawidłowo stosować techniki PNF, bez odpowiedniego szkolenia, istnieje ryzyko niewłaściwego zastosowania technik, co może prowadzić do nieskutecznej terapii lub potencjalnych urazów,
- terapia PNF może wymagać więcej czasu na sesję w porównaniu do innych form terapii, ponieważ terapeuta musi aktywnie uczestniczyć w każdym ćwiczeniu,
- ze względu na skomplikowane wzorce ruchowe, terapia PNF może być trudna do samodzielnego wykonywania przez pacjenta bez nadzoru terapeuty,
- terapia PNF może być mniej skuteczna w przypadku niektórych schorzeń, takich jak skolioza nerwowo-mięśniowa, zanik mięśni, uszkodzenia rdzenia kręgowego lub splotu ramiennego, przepuklina oponowo-rdzeniowa, mózgowe porażenie dziecięce.

Metoda PNF (Proprioceptive Neuromuscular Facilitation) jest ogólnie uważana za bezpieczną i skuteczną metodę rehabilitacji. Jednak, jak każda metoda, ma pewne przeciwwskazania:

- odmowa współpracy z terapeutą
- ciężkie stany chorobowe wymagające hospitalizacji
- ostre stany zapalne, gorączka

Warto jednak zauważyć, że niektóre źródła podają, iz nie istnieją żadne przeciwwskazania do stosowania metody PNF. Zawsze jednak decyzję o zastosowaniu terapii PNF powinien podjąć wykwalifikowany fizjoterapeuta (skorzystaj z porady fizjoterapeutycznej w Centrum Medycznym Rycerska 4), biorąc pod uwagę indywidualne potrzeby i stan pacjenta.